Giza Frenkel

---

Życiorys

Giza Frenkel urodziła się 16 września 1895 roku w Wieliczce, w rodzinie o nazwisku Friedman. Po ukończeniu szkoły średniej w Krakowie w 1913 roku, podjęła studia z zakresu historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W roku 1919 przeniosła się do Wiednia, aby kontynuować naukę, gdzie niedługo później uzyskała stopień doktora. Jej dalsza edukacja miała miejsce na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie od 1922 roku rozpoczęła karierę akademicką w Instytucie Etnografii.

Badania Gizy Frenkel koncentrowały się przede wszystkim na wycinance żydowskiej oraz stroju kobiet żydowskich w Polsce. Niestety, z powodu wybuchu II wojny światowej, musiała przerwać swoją działalność naukową. W obliczu działań wojennych emigrowała do Związku Radzieckiego. Po zakończeniu konfliktu powróciła do Warszawy i rozpoczęła pracę jako kustosz w nowo powstającym muzeum w Żydowskim Instytucie Historycznym.

Oprócz pracy w muzeum, Frenkel współpracowała z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym oraz Katedrą Etnografii na Uniwersytecie im. Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Pełniła funkcję konsultanta w komisji przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich, co stawiało ją w roli osoby znaczącej w środowisku akademickim oraz kulturalnym.

Giza Frenkel była również płodną pisarką, publikującą artykuły popularnonaukowe w żydowskich czasopismach takich jak „Chwila” i „Opinia”. W miarę upływu czasu jej prace znalazły również drogę do żydowskiej prasy w Stanach Zjednoczonych, co przyczyniło się do jej międzynarodowej rozpoznawalności.

W 1950 roku opuściła Polskę i wyjechała do Izraela wraz z dziećmi, Zygmuntem i Stellą, kontynuując swoją pracę naukową. Pracowała w Muzeum Etnograficznym w Hajfie od 1956 do 1980 roku, gdzie miała ogromny wpływ na odrodzenie wycinanki żydowskiej jako formy sztuki. Giza wsparła lokalnych twórców w ich działalności, organizując konkursy i wystawy, które promowały ate artystyczna tradycję.

W hołdzie jej 50-letniej działalności w 1967 roku zorganizowano specjalną wystawę w Muzeum Etnografii i Folkloru w Hajfie, poświęconą głównym tematów jej badań. W 1980 roku, za swoje osiągnięcia w dziedzinie etnografii Żydów Europy Wschodniej, została uhonorowana nagrodą im. D. Dawidowicza przez muzeum w Tel Awiwie.

Ostatecznie, Giza Frenkel zmarła 15 maja 1984 roku w Hajfie w Izraelu, pozostawiając po sobie niezwykle bogate dziedzictwo badawcze i artystyczne.

Upamiętnienie

Giza Frenkel jest uznawana za jedną z bohaterek wystawy pt. „Etnografki, antropolożki, profesorki”, która miała miejsce w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie w latach 2022–2023. Jej prace znalazły się w publikacji zatytułowanej Żywe ogniwa. Wybór tekstów polskich etnografek (1888–1939). Wydawcą tej znaczącej książki jestPaństwowy Instytut Wydawniczy oraz Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.

Twórczość

Giza Frenkel, jako wybitna postać w dziedzinie sztuki, przyczyniła się do popularyzacji i dokumentacji żydowskiego dziedzictwa kulturowego poprzez swoją szeroką twórczość. Wśród jej najważniejszych osiągnięć można wyróżnić:

• „Wycinanka w papierze, żydowska sztuka ludowa”,
• „Wycinanka żydowska w Polsce” (1929),
• „Polska Sztuka Ludowa”,
• „Little-Known Handicrafts of Polish Jews in 19th and 20th Centuries” (artykuł dla „Journal of Jewish Art”, 1975),
• „Notes on the costume of Jewish Woman in Eastern Europe” (artykuł dla „Journal of Jewish Art”, 1980),
• „Paper-cuts” (hasło encyklopedyczne w „Encyclopedia Judaica”, 1972).

Każda z tych publikacji stanowi istotny wkład w badania nad folklorem oraz tradycjami żydowskimi, ukazując bogaty dorobek, który zasługuje na uwagę i dalsze zgłębianie.

---

Oceń: Giza Frenkel

---