Ulica Zamkowa w Wieliczce

---

Położenie

Ulica, o której mowa, znajduje się w północnej części Starego Miasta. Jej trasa prowadzi od Rynku Górnego, kierując się najpierw w stronę północną, a później przechodzi w kierunku wschodnim, aż do ul. Władysława Sikorskiego. Całkowita długość ulicy to 220 m.

Historia

Droga nazywana ulicą Zamkową została wytyczona w drugiej połowie XIII wieku, w czasie gdy miasto dostosowywano do struktury zgodnej z prawem magdeburskim. Użycie jej jako trasy komunikacyjnej miało kluczowe znaczenie, gdyż połączyła ona dwa istotne punkty miejskie, jakimi były Górny – południowy oraz Dolny – północny rynek. W okresie pomiędzy 1333 a 1370 rokiem przy ul. Zamkowej z ofiar mieszkańców powstał parafialny kościół św. Klemensa, położony pod adresem Zamkowa 7. W tym samym czasie, w okolicy kościoła, stworzono miejski cmentarz, który z biegiem lat został znacznie powiększony, sięgając ostatecznie niemal całego terenu przylegającego do placu wokół kościoła oraz obszaru po wschodniej stronie ulicy.

W drugiej połowie XIV wieku, na rogu Zamkowej oraz północnej strony Rynku Dolnego, z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, wzniesiono Zamek Żupny. Stanowił on centrum dowodzenia dla lokalnych kopalni soli w Wieliczce i Bochni. Wkrótce po tym wydarzeniu, ulica zyskała drewnianą nawierzchnię, jednak ta szybko uległa degradacji. W XVII wieku drodze nadano nowy poziom oraz odnowiono jej wykończenie.

Przełom lat 30. XX wieku przyniósł istotne zmiany, gdy w 1933 roku zlikwidowano Rynek Dolny, a w jego miejsce urządzono Planty Wielickie. Właśnie wtedy ul. Zamkowa została wydłużona o fragment dawnej południowej jezdni Rynku, a następnie podłączona do równoległej ul. Czarnochowskiej. Część ta obecnie nosi imię generała Władysława Sikorskiego. W rezultacie tego, historyczny trakt łączący dwa rynki stracił na znaczeniu.

Nazwa

Nazwa ulicy wywodzi się od znajdującego się na jej północnym końcuZamku Żupnego, w którym obecnie znajduje się Muzeum Żup Krakowskich. Co ciekawe, nazwa nie ulegała znacznym zmianom w ciągu wieków, wyjątek stanowił jedynie okres od 1941 do 1944 roku, gdy nosiła ona miano Schloßstraße.

Zabudowa

Wśród historycznych budowli ulicy pozostają jedynie: Zamek Żupny oraz dzwonnica kościelna w wielickiej fary. Na wschodniej stronie ulicy można podziwiać małomiasteczkowe kamienice, których powstanie datuje się na XVIII–XIX wiek, a także kościół św. Klemensa, który stanowi ważny punkt w krajobrazie architektonicznym tego miejsca.

Natomiast po zachodniej stronie ulicy znajdują się zabudowania zamkowe oraz nowoczesny gmach Urzędu Skarbowego, który został zaprojektowany w neomodernistycznym stylu i pochodzi z pierwszej dekady XXI wieku. Jest to interesujący kontrast wobec sąsiednich, historycznych struktur.

Cztery istotne obiekty przy tej ulicy zostały uhonorowane wpisem do rejestru zabytków nieruchomych, w tym:

• kościół św. Klemensa z dzwonnicą oraz ogrodzeniem (nr rej.: A-198 z 31.10.1970),
• zespół Zamku Żupnego (nr rej.: A-579 z 15.03.1988),
• dom przy ul. Zamkowej 1, wybudowany po 1878 r. (nr rej.: A-545 z 7.07.1986),
• dom przy ul. Zamkowej 3, z 1893 r. (nr rej.: A-539 z 13.06.1986).

---

Oceń: Ulica Zamkowa w Wieliczce

---