Stanisław Widomski, urodzony 8 października 1885 roku w Wieliczce, pozostawił po sobie znaczący ślad w historii Polski.
Był polskim inżynierem i urzędnikiem, który aktywnie uczestniczył w wydarzeniach kluczowych dla swojego kraju. W szczególności, w listopadzie 1918 roku, został członkiem Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, organizacji mającej na celu obronę miasta przed zagrożeniem.
Widomski zmarł 21 kwietnia 1968 roku, pozostawiając po sobie nie tylko osiągnięcia zawodowe, ale także wkład w obronę polskich interesów w trudnych czasach.
Życiorys
Stanisław Widomski był synem Ludwika oraz Katarzyny z Gasińskich. Swoje wykształcenie zdobył na wydziale mechanicznym Politechniki Lwowskiej, gdzie również angażował się w działalność akademicką. W czasie studiów pełnił funkcję członka wydziału i komisji szkolącej Czytelni Akademickiej we Lwowie.
W trakcie drugiej połowy I wojny światowej, mężczyzna brał aktywny udział w obronie Lwowa podczas konfliktu polsko-ukraińskiego, pełniąc rolę kierownika działu politycznego w Naczelnej Komendzie Obrony Lwowa. W stopniu porucznika podjął współpracę jako zastępca szefa sztabu porucznika Stanisława Łapińskiego. W początkowych fazach konfliktu opowiadał się za ugodą i poddaniem miasta.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, Widomski obejmował ważne stanowiska, w tym prezesa Głównego Urzędu Naftowego. W czerwcu 1923 roku został mianowany generalnym sekretarzem Komitetu Ekonomicznego Ministrów RP, a następnie występował jako dyrektor Departamentu Administracyjnego w Ministerstwie Skarbu. Ponadto, był aktywnym członkiem rady nadzorczej Banku Gospodarstwa Krajowego. Publikował liczne prace z zakresu gospodarki, szczególnie dotyczące Górnego Śląska.
We wrześniu 1939 roku, na polecenie swoich przełożonych, opuścił Warszawę i udał się na wschód, gdzie po odmowie współpracy z władzami sowieckimi został aresztowany. Ze Lwowa został przewieziony do Moskwy, na znaną Łubiankę. Tam wydarzył się interesujący incydent – urzędnik Carapkin, będący jego współwięźniem, poinformował go o przewidywaniach Hitlera zamieszczonych w „Mein Kampf”, dotyczących podboju nie tylko Polski, ale także jego kraju.
Po przesłuchaniach, Widomski został skazany i osadzony w obozie karnym NKWD w Karagandzie, gdzie zaocznie skazano go na 8-letni łagr jako osobę niebezpieczną społecznie. W momencie inwazji Hitlera na ZSRR w czerwcu 1941 roku, sąd okręgowy w obozie skazał go na karę śmierci, co zostało utrwalone w odpisie wyroku. Na skutek umowy Sikorskiego ze Stalinem dotyczącej losu Polaków, Stanisław Widomski został zwolniony. Jego dalsza droga prowadziła przez Persję i Bliski Wschód.
Po wojnie mężczyzna powrócił do Polski, gdzie nie odniósł sukcesu w staraniach o zwrot swojego domku w Warszawie. Pozytywnie zaangażował się w odbudowę Filharmonii Warszawskiej, gdzie podejmował różne prace w biurze odbudowy.
Zmarł 21 kwietnia 1968 roku i znalazł spoczynek w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce (sektor IXa-1-1).
Publikacje
Stanisław Widomski był autorem wielu znaczących prac, w których poruszał kluczowe zagadnienia związane z regionem Górnego Śląska. W jego publikacjach można odnaleźć analiza warunków społeczno-ekonomicznych tego obszaru. Oto niektóre z jego najważniejszych dzieł:
- złączenie Górnego Śląska z Polską jako warunek dobrobytu Górnego Śląska (1920),
- conditions de la prospérité de la Haute-Silésie (1921),
- die Lebensbedingungen Oberschlesiens (1921).
Ordery i odznaczenia
Stanisław Widomski, znany ze swojego wkładu w życie społeczne i wojskowe, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i poświęceniu.
- krzyż komandorski orderu odrodzenia polski – 27 grudnia 1924,
- krzyż niepodległości – 4 listopada 1933,
- krzyż walecznych,
- złoty krzyż zasługi – dwukrotnie: 9 listopada 1931, 11 listopada 1937.
Przypisy
- Artur Leinwand: Obrona Lwowa w listopadzie 1918 roku. [dostęp 26.03.2015 r.]
- Benedykt Rutkowski: Walki o polski Lwów. 10.11.2014 r. [dostęp 26.03.2015 r.]
- Stanislaw Widomski. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 26.03.2015 r.]
- a b Cmentarz komunalny w Wieliczce - wyszukiwarka osób pochowanych [online], wieliczka.grobonet.com [dostęp 13.08.2020 r.]
- Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919, t. I, Warszawa 2010, s. 35.
- Zbigniew Landau. Koncern Banku Gospodarstwa Krajowego. „Kwartalnik Historyczny”, s. 42, Nr 2 / 1994.
- Sprawozdanie Czytelni Akademickiej we Lwowie za rok akademicki 1903/4. Lwów: Czytelnia Akademicka, 1904, s. 5, 6, 23.
- „Orlęta” i cała reszta. „Przegląd”, 04.11.2003 r.
- Za współpracę w uzdrowieniu waluty polskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 42 z 20.02.1925 r.
- M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi przy organizacji Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu”.
- M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w zakresie pomocy i opieki nad bezrobotnymi”.
- Odznaczenia w sferach gospodarczych. „Gazeta Handlowa”, s. 4, Nr 226 z 13.11.1931 r.
- Z Komitetu Ekonomicznego Ministrów. „Głos Lubelski”, s. 4, Nr 158 z 08.06.1923 r.
- a b M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej na polu organizacji gospodarstwa społecznego”.
Oceń: Stanisław Widomski